Ahşap Yapıların Yaygınlaşması

İnsan daha dünyayı ayak basmadan her yöne yayılan ve tarih boyunca da insanın gelişimine eşlik eden ağaçlar hem dünyanın oksijen kaynağı hem de ilk çağdan itibaren barınak ev aleti eşyası, müzik aleti ve diğer pek çok el aletlerinin yapı malzemesi olmuştur. İnsanlığın, gelişimi ile birlikte ağacın işlevi de değişmiştir temel ihtiyacımız olan barınma için sağlam ve dayanıklı olmasından dolayı yerleşik hayatta temel barınma malzemesi olarak ahşap, her dönem kullanılmıştır. ahşap çatı kurulumu ve Taşıyıcı malzemelerin ilk defa görüldüğü tekniklerin bugünkü tekniklerle birbirine çok benzediği görülmüştür.

Ortaçağ ve yeni çağda yapıda ahşap kullanımının daha da yaygınlaştığı bilinmektedir, ülkemizde günümüze kadar korunarak gelmiş pek çok ahşap yapı örneği bulunmaktadır. Ahşap Direkli cami olarak da bilinen Sivrihisar Ulu Camii 700 yıldır kullanılmaktadır. Beyşehir Eşref Cami en büyük ahşap Direkli camidir yılında yapılmış olan cami hala ibadete açıktır. Rum yetimhanesi 1898 yılında tamamıyla ahşaptan inşa edilmiştir, bazı kısımları 5 kat olan 32 metre genişliğe 23 metre yüksekliğe sahip bu ahşap yapı uzun yıllar Avrupa'nın en büyük ahşap binası olarak anılmıştır.

Ahşabın diğer yapı malzemelerine göre Üstün özellikleri bulunmaktadır 1 metrekare ahşap, Çelikten %35 Betondan % 60 daha hafiftir, aynı ağırlığa sahip ahşap çelikten 2 betonda 24 Kat fazla yük taşır. Ahşabın ısı iletkenliği çeliğinden yaklaşık 350 kat daha düşüktür, yanmayı geciktirir ve böylece çökme süresini uzatır. Yapılan çalışmalara göre ahşap çatı sisteminin yanıp çökmesi için gerekli süre 40-90 dakika arasındadır.

Ahşap yüksek izolasyon değerlerine sahiptir, eşit kalınlıktaki betondan 15, çelikten 390 kat fazla ısı yalıtımı sağlar. Ahşap çevre dostu bir yapı malzemesidir, ısınmada %40'a kadar enerji tasarrufu sağlar. 1 Ton çeliğin üretiminde 2 Ton karbondioksit, 1 Ton Beton üretiminde 4,5 Ton karbondioksit salınımı olurken, 1 ton ağaç 935 kg karbondioksit depolamaktadır. Küresel ısınmaya bağlı iklim değişikliği sonucunda meydana gelen felaketlerin giderek arttığı günümüzde ahşap kullanımı ön plana çıkarılmalıdır.

Ahşap yapılar nefes alan yani canlı yapılardır, plastik ve çelik gibi malzemelerde bu durum söz konusu değildir. Yapılan araştırmalarda ahşap yapıların kullanıldığı yerlerde insan psikolojisinin ve huzurunun daha iyi olduğu gözlenmiştir. Sürdürülebilir orman yönetimi kapsamında planlı işletmecilik yapılmakta, bu nedenle üretim yapılmasına rağmen orman varlığımızda azalma olmamaktadır.

Yaşam alanlarımızda kullanılan CLT, GLT, odun ürünlerinden elde edilen kompozit malzemelerdir. Kerestelerşn farklı yönlerde çapraz tutkallanması ve preslenmesi üretilen ahşap yapı malzemesi olan CLT 40 cm kalınlığa. 4 metre genişliğe, 24 metre uzunluğa kadar üretilebilmektedir. Özellikle çok katlı ahşap yapıların inşasında ve diğer konut projelerinde duvar zemin çatı ve iskelet köprü yapımında, Taşıyıcı yapı malzemesi olarak kullanılır. Yapıştırılmış lamine kereste olan Glt iki veya daha fazla kerestenin ihtiyaca göre üst üste preslenerek üretilmektedir. Büyük ve uzun boyutlu yapısal kereste elde etmek amaçlı üretilmiştir, Bu yöntemle istenilen şekil ve boyutta yapısal kereste elde edilebilmektedir. GLT özellikle kolon Kiriş sistemi ile yapılan inşaatlarda 50-70 metrelere kadar büyük açıklıkların geçileceği Sosyal Tesis, Spor Tesisleri ve sanayi tesislerinin inşaatında kullanılır 30-40 metre boya 2,5 metre yüksekliğe ve üstü genişliğe kadar üretilebilmektedir.

GLT yapılara örnek İstanbul Maltepe iskelesi Türkiye, Richmond Olympic oval Arena Kanada, Filipinler Havalimanı, Norveç Havalimanı. Türkiye'de hem CLT hem GLT'ye örnek olarak İstanbul Büyükşehir Belediyesi Avcılar Sosyal tesisi, Ankara Altındağ Belediyesi ahşap at maneji, İzmit Kocaeli Olimpik havuzu, İstanbul Gürpınar galibi Vakfı gibi yapılar gösterilebilir. 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş'ta meydana gelen depremlerden sonra Orman Genel Müdürlüğü Deprem bölgesine ahşap taşıyıcıya sahip bina yapımı ile ilgili süreçleri başlatmış olup yerinde veya fabrikada imalat yapılarak yerinde montaj şeklinde iki farklı şekilde süreç yürütmüştür.

Ülkemiz ormanları 1917 yılından günümüze planlı olarak işletilmekte olup 2000 yılında 7 milyon metreküp olan endüstriyel odun üretimimiz 2022 yılında 25,5 milyon metreküp'e çıkmış olmasına rağmen yapılan bakım ve iyileştirme çalışmaları sonucu ormanlık alanlarımız %15 oranında, ağaç servetimiz ise 1,8 kat oranında artmıştır.

Orman Genel Müdürlüğü ile Birleşmiş Milletler Kalkınma programınca ortaklaşa yürütülen düşük maliyetli enerji verimli ahşap binaların teşvik edilmesi projesi ile katma değeri yüksek yapısal ahşap malzemelerinin üretimi eksik standartların belirlenmesi, Depreme dayanıklı daha sağlıklı enerji tasarruflu ahşap binaların yapımının yaygınlaşmasıyla, finans mekanizmalarının tasarlanması amaçlanmaktadır.

Dünyada yüksek katlı yapılarda ahşap kullanımı her geçen gün artmakta olup günümüzde yapılmış en yüksek bina Norveç'te bulunan 85,4 metre yüksekliğindeki mjostarnet binasıdır. Japonya'da 185.000 metküp ahşap kullanılarak 2041 yılında bitirilmesi planlanan ve 4,5 milyar dolar tahmini bir maliyete sahip 350 metre yüksekliğindeki 70 katlı bina, Kanada'da yapılacak olan 18 katlı Toronto ağaç Kulesi de CLT ile inşa edilecek.

Çevresel sosyal ekonomik ve endüstriyel kaygıların tamamı gözetilerek Yapı sektörü için en uygun cevabın verilmesi ahşap kullanımının yaygınlaşmasından geçmektedir, bu yolculukta önemli bir itici güç olacağına inandığımız düşük maliyetli enerji verimli ahşap binaların teşvik edilmesi projesi, ortaya koyacağı çıktılarla teşvik edici cesaret verici yaygınlaştırıcı ve kolaylaştırıcı bir başlangıç olacaktır.